30 Maddede lastik konusunda sormak istedikleriniz

1- Lastiklerimi en ekonomik koşullarla nereden temin edebilirim?
Genellikle bunun için en uygun yol eğer gümrük masrafları ve prosedürleri söz konusu değilse, posta yoluyla ısmarlayıp satın almaktır.Ancak bu durumda lastikleri taktırmak ve balansını yaptırmak için ayrıca para harcamanız gerekecektir. Tekerlerinizi kendiniz sökerseniz bu ilave maliyetin bir kısmandan kurtulmuş olursunuz.

2- Lastiklerin raf ömrü ne kadardır?
Bu lastiğin nerede ve hangi koşullarda depolandığına bağlıdır. Elektrik trafolarının çevresi gibi yüksek ozan içeren ortamlarda veya açıkta, doğrudan güneş ışığına maruk bırakıldıkları hallerde lastikler özelliklerini çabucak kaybederler. Uygun koşullarda saklanan lastiklerin raf ömrü beş yıl civarındadır.

3- Yeni bir lastiğin rodajını tamamlaması için 100 mil yol yapılması söyleniyor. Bu çok uzun değilmi?
Yarış tipi lastiklerinin yüzeyindeki koruyucu tabakanın temizlenmesi için bir kaç dönüş yapmak yeterlidir. Lastik testlerinde yol tipi lastiklerin yüzeyinin temizlenmesi için de pistte atılan bir turun yeterli olduğu görülmektedir. Lastik rodajı için tespit edilmiş bir mesafe yoktur ama yine de dikkatli olmanız gerekir zira genelde dışı parlak ve pürüzsüz olan bu yeni lastiklerin yol tutuşu normalden zayıftır. İnsanlar 100 mil gibi rakamları telaffuz ederken bu süre zarfında motosikletinizi en az bir kaç kez sağa sola yatıracağınızı ve dolayısıyla lastiklerinizin kenarları da dahil tüm yüzeyinin temizleneceğini varsaymaktadırlar. Kısacası, lastiklerinizin yüzeyindeki parlak tabaka hafiften kaybolmaya yüz tuttuğu an lastiklerinizin rodajı tamamlanıyor demektir.

4- Tamir görmüş lastik kullanmak güvenli midir.?
Evet, ancak üreticinin direktiflerini ve tamiri yapan kişilerin tavsiyelerini dikkate almanız gerekir. Bazı yeni lastik standartları “V” sınıfı lastiklerin tamir görmemeleri gerektiğini söylerken kimi üreticiler bu lastiklerin üretiminde hiç bir şeyin değişmediğini dolayısıyla da tamirin tümüyle güvenli olduğunda ısrarlılar. Bununla beraber patlağın lastiğin neresinde olduğu ve aynı lastiğin kaç kez onarım görebileceği hususunda lastik üreticileri ve lastik tamirinde deneyimli kişilerin görüşlerini almakta fayda var.

5- Tekrarlanan ısı döngüleri lastik performansını olumsuz etkiler mi?
Evet, Bir lıstik ısındığında lastik hamurunun özelliği değişir. Bu bakımdan yeni lastikler en iyi yol tutuşunu sağlar ve ilk kullanılışlarında biraz da fazla ısınırlar. Bunun nedeni iç sürtünme ile lastiğin iç yapısının oturmasıdır. Eğer yeni bir lastiğe bir sıcaklık kaydetme sensörü takarsanız, lastik sıcaklığının hızla yükselerek tepe notkasına eriştiğini ve ardından daha düşük bir sıcaklığa gerilediğini görürsünüz.

6- Mevzuat (ingiltere) lastiklerimdeki diş derinliğinin 1 mm’nin altına düşmemesi esasını getiriyor. Lastik bu hale geldiğinde değiştirmemekte ısrar edersem ne olur?

Öncelikle; lastiklerinizi illegal hale getiren tek şey diş derinliği değildir. Karkas üzerindeki yarık ve kesikler yada üretimden gelen yapısal kusurlar da lastiğinizi kullanılmak kılar. Bu üçünün birden ihlal edildiği bir durumda yakalanırsanız her bir lastik için 2,500 İngiliz sterlini cezaya çarptırılırsınır.

İkincisi; kimse kazalardan bahsetmeyi sevmez ama şunu hatırlamakta fayda var başınıza bir kaza geldiğinde lastileriniz bu durumdaysa sigorta şirketleri zararınızı tazmin etme konusunda her zamankinden daha isteksiz davranacaklardır.

7- Aşınmış lastikler sorun çıkarır mı?
Üstteki yazılar yeterli değilse; aşınmış lastiklerin sürüşünüzü ciddi biçimde olumsuz etkilendiğini de söyleyelim. Yola temas ettiği kısmı aşınarak düzleşmeye yüz tutmuş bir arka lastik dönüşlerde itiraz eder ve sizi kendi istediği yere götürme konunusunda ısrarcı davranır. V biçiminde aşınan ön lastikler motosikletin ön kısmını daha kararsız hale getirir, manevra zorlaşır ve ıslak zeminlerde yol tutuşu zayıflar. Son olarak aşınmış lastikler daha kolay delinir ve patlarlar.

8- Motosikletimin orjinal lastiklerinden farklı ölçüde bir lastik kullanabilir miyim?
Evet kullanabilirsiniz ama değişen sürüş geometrisine bağlı olarak (ön çatal açısı,trail,v.d) değişen sürüş özelliklerini ve motosikletin orjinal özelliklerini değiştirerek riske soktuğunuz sigorta kriterlerini dikkate almanızı öneririz. Motosikletler en iyi performanslarını belli lastik boyutlarıyla vermek üzere tasarlanmışlardır. Riski alıyorsanız deneyin, görün.

9- Neden yeni lastikler arayıp tarayıp lollardaki bütün çivileri bulurlar?
Eh, tabii ki Murphy yasaları kesinlikle bunu emreder de ondan. Soğuk ve yağışlı havalarda lastik hamuru kendini zorlayan cisimlere karşı daha dirençsiz olduğu için lastikler daha kolay patlarlar.

10- Soğuk ve sıcak havalar söz konusu olduğunda lastik basıncı ne kadar değişir?
İlk basınca ve lastiğin kullanımına bağlı olarak 7 ila 10 psi arasında, bazı hallerde daha fazla değişir.

11- Eğer yol tutuşunun artmasını istiyorsam en radikal yarış lastiğini mi tercih etmeliyim?
Hayır, motosikletinizi kullandığınız yol şartları ve motosikleti kullanış amacınıza en uygun lastiği seçmelisiniz. Bir yarış lastiği normal yol şartlarında büyük olasılıkla yeterli ısıyı üretemeyecek ve optimum yol tutuşu için gerekli sıcaklığa gelmeyecektir. Buna bağlı olarak da yol tutuşu muhtemelen bir yol lastiğinden daha zayıf olacaktır.

12- En iyi yol tutuşu olan lastikler en çabuk aşınıp eskiyenler midir?
Maalesef genellikle böyledir. Yumuşak bir hamur sert olana oranla daha çabuk aşınır. Ancak yol tutuşu aşınmaya birebir paralel bir süreç izlemez. Yıl tutuşunu etkileyen başka unsurlar da vardır.

13- Motosikletlerin üzerinde genel orjinal lastikler piyasada satılan “diğer” lastiklerle değiştirilebilir mi?
Elbette, Hattta bızı lastiklerle, genellikle düz yol sürüş karalılığından ve dayanıklılıktan taviz vermek kaydıyla, orjinalinden daha iyi bir yol tutuşu ve daha spor karakterli bir sürüş elde etmek mümkün olmaktadır. Ancak istisnalar da vardır. Suzuki Hayabusa ve Kawasaki ZX 12R, Honda XX1100, gibi motosikletlerin lastiklerinin agrasif ve ağır sürüş koşulları için tasarlanmış olduklarını unutmamak gerekir. İlaveten bazı modele özgü lastiklerin hamurları dışarıda satılan ve aynı motosiklet için tavsiye edilen lastiklerinkine göre daha yumuşaktır.

14- Kış için özel lastikler takılmalı mıdır?
Lastiğine göre değişir. Sığ diş yapısıyla bir yarış lastiği soğuk ve yağışlı havalarda çok iyi performans vermez. Bununla beraber yol lastiklerinin büyük çoğunluğu 4 mevsim kullanılabilir.

15- Lastik üzerindeki diş desenleri gerçekten önemli midir?
Hem evet hem hayır. Nısıl göründüğünün önemi yoktur ancak diş yapısı motosikletin sürüş kararlılığını, aşınmayı ve yol tutuşu etkiler. Merkezden çevreye doğru dağılan ve V kesitli desenlerin kombinasyonundan oluşan bir taban deseni daha kararlı bir sürüş sağlar. Çok kalabalık bir taban deseni hem dişlerin incelerek lastik bedeninden bağımsız olarak hareket etmesine neden olacak ve ayrıca lastiğin yola temas ettiği yüzey azalacağından yol tutuşu olumsuz etkilenecektir.

16- “Lastik bitmiş”dendiğinde ne anlamalıyız?
Lastik üretiminin son aşamasında taban deseni de oluşturulduktan sonra lastik yüksek sıcaklıklarda fırınların. Ancak bu işlem sırasında listiğin iyice kuruyup bünyesindeki uçucu yağları tümüyle kaybetmesine izin verilmez. Lastik kullanıldıkça maruz kaldığı ısı ve aşınma sonucu zaman içinde tümüyle kuruyarak özelliğini yitirecektir. Sonuç daha az yol tutuşu ve sürüşte kararsızlık. İşte lastiğin bitmesi budur.

17- Lastiğin kenarlarının mavileşmesi ne demektir?
Lastiğin aşırı ısınarak kurumasıdır. Bu durumdaki bir lastik hala kullanılabilirse de artık orjinal yol tutuş özellliğini büyük ölçüde kaybetmiş olduğu bilinmelidir.

18- Lastik ömrü nasıl uzatılabilir?
Öncelikle lastik havaları doğru değerlerde tutulması ve üşenmeden sık sık kontrol edilmelidir. İlaveten patinajlar, ani hızlanmalar, frenlemeler ve agresif dönüşler yapılmamalı, lastik daha sert ve kırılgan hale geleceğinden motosiklet soğuk ve yağışlı havalarda kullanılmamalıdır. Sadece iyi ve düzgün zeminlerde kullanın ve yarış kazandığınızda arka tekerle pistte desenler çizmeyin. ( Yarışta finişten sonra bu lastikler tekrar kullanılmadığı için pek önemsiz.)

19- Hangisi lastiği daha çabuk yıpratır? Hızlı gitmek mi, yoksa dönüş yapmak mı.?
Lastiğin aşınması, lastiğin taban deseninin de buluduğu kaplamanın karkastan parça parça kopup ayrılmasıdır. Lastik zeminle her temasında yere kauçuk zerreleri bırakır ve aşınma oluşur. dolayısıyla düz sürüş de dönüş de aşınmaya neden olur. Esasen dönüşler lastiği daha fazla etkiler ancak ani hızlanma ve sert frenlerimizi daha çok düz sürüşler sırasında yaptığımız için aşınma genellikle lastik merkezinde ortaya çıkar.

20- Lastiği ters yönünde takarsam ne olur?
Hiç bir şey.(Tabi şanslıysanız Çok gülüyorum ) Lastikler hastik hamurunun karkas üzerine kaplanması ile yapılır. Ters takılmış bir lastikte dönme hareketi bu kaplama kısmının ek yerini açılmaya zorlar.(Söz konusu ek yeri kusurluysa bu durum lastik doğru takılmış olsa bile görülebilir) İlaveten taban deseni ters olacağından yol tutuşu ve yol yüzeyindeki suyun tahliye edilmesi de olumsuz etkilenecektir.(Lastiklerin yanında zaten ok işareti vardır hangi yönde takılacağı)

21- Tavsye edilmediğini biliyorum ama birbiriyle uyumsuz bir çift lastiğin takılması gerçekten tehlikeli mi?
Bugünlerde neredeyse tüm lastikler radyal olduğundan söz konusu problem çapraz örgülü lastiklerin çok kullanıldığı eski dönemler kadar ciddi değildir ama yine de bu durum sürüş stabilitesini olumsuz etkileyebilir. Dolayısıyla yapılmamalıdır.

22- Lastiklerin yan tarafında iğnemsi ince çıkıntıların hala yerli yerinde olması ne anlama gelir.
Sadece motosikleti o iğnecikleri ortadan kaldıracak kadar yatırmadığınız anlamına…. Çok gülüyorum Yani sizin yetersiz bir mtosiklet sürücüsü olduğununuz anlamına gelmez.

23- Çift bileşenli (dual Compound) lastik nedir?
Bu lastiklerde lastiğin farklı kısımlarında farklı hamurlar kullanılır. Bridgestone seri üretim olarak çift bileşenli lastik üreten ilk lastik üreticisiydi. Söz konusu lastikler virajlarda daha iyi bir yol tutuşu sağlayacak ama düz yolda da aşınmayı minimuma indirecek şekilde kenarları yumuşak, orta kısmı ise daha sert kauçuktan üretilirler.

24- Tırnak testi işe yarar mı?
Tırnak testi başparmağınızın tırnağını lastiğe saplamak anlamına gelir. Lastiğin diş profili olmayan bir yarış lastiği ve motosikletin de o sırada fuarda gösterimde olması ideal test şartlarıdır. Arka lastiğin yanına çimelinerek başparmak tükürüklenir ve tırnak lastiğe dürtülür. Tırnak ne kadar girerse o kadar yüksek bir “Vay beee” çekilerek lastiğin o kadar yol tutuşu olduğu ilan edilir. Aslında lastik sertliğini ilçmeye yarayan durometre adlı bir cihaz da vardır ama nedense tırnak testinin daha hassas sonuçlar verdiğene inanılır.Neticede bu test lastik hakkında fazla bilgi vermez. (Haydi arkadaşlar tırnakları uzatın fura az kaldı Çok gülüyorum )

25- Yol lastikleri yarış pistinde kullanmak emniyetli midir?
Yapı olarak bir yarış pistinin yoldan farkı yoktur. Dolayısıyla yol lastiklerinin yarış pistinde kullanılmaması için bir neden de yoktur.Sadece bu lastiklerin uzun süreyle yüksek hızlarda kullanılmak üzere tasarlanmadığını akılda tutmak gerekir. Yol lastikleri çabucak ısınır ve zorlanırlarsa yol tutuşunu kaybederler.

26- Lastiğin patlayarak yarılması hangi sıklıkta görülür?
Güvenli üretim metotları sayesinde yol lastiklerinin asla yarılmaması beklenir. Tersini biliyorsanız siz söyleyin. Fakat çin motorlarında naylon lastik kullanımı yaygın olduğundan bir çok arkadaşımızın sıkıntı çektiğini biliyoruz.

27- Bugünlerde bütün motosiklet lastiklerinin az ya da çok aynı olduğunu söylemek yanlış olur mu?
Hayır olmaz. Genel anlamda hiçbirinde sağlamlıkla ilgili bir problemle karşılaşmazsınız ve hepsi de düzgün bir performans gösterirler. Ancak ucuz lastikler, ekonomi birinci planda tutularak imal edilmişlerdir. Örneğin Fire Blade’inizde Michelin Pilot’ların yerini tutmasını beklememelisiniz.

28- Oldukça kiloluyum. Lastik basıncını artırmalı mıyım?
Teorik olarak, eğer 82,5 kilodan fazlaysanız kendinizi bir artçı taşıyor gibi kabul edebilir ve lastik frofilini gerektiği gibi tutabilmek için lastik basıncınızı artırmayı düşünmeye başlayabilirsiniz. Kuşkusuz ilave basınç ağırlığınıza göre değişecektir. Lastik basıncı motosikletinizde pek çok şeyi etkiler. En önemlisi de yol tutuşunu. Çok şişkin bir lastikte yolla temaz yüzeyi küçülür. Çok inik bir lastik ise taşıma kuvvetini kaybedir. Birkaç psi önemli fark yaratabilir. Sürüşte bir anormallik seziyorsanız amortisör ayarlarınızla aynamaya başlamadan önce lastik havalarınızı güzelce kontrol edin. En çok rastlanan hatalardan biri, yağışlı havalarda yol yüzeyi ile daha büyük bir temaz yüzeyi elde etmek için lastiğin indirilmesidir. Bu sadece bir yere kadar doğrudur. Ama bunun dişler arasındaki mesafeyi azaltarak suyun tahliye edileceği kanalların kapasitesini düşürdüğünü ve buna bağlı olarak da kayma tehlikesini artırdığını unutmalayın.

29- Yolda kavisler çizerek gitmek gösteriş meraklıları için midir?
İnsanlar bunu lastiklerini ısıtmak yada temizlemek için yaparlar ama aslında hızmanmak ve fren yapmak daha fazla ısı üretir. Sonuçta tercih meselesidir ama listiği temizler.

30-Yarış tipi motosikletlerin lastikleri neden bu kadar pahalı
Evet, maalesef GSX R-1000’in lastikleri Nissan Micra’nınkinden daha pahalı ama kabul edelim ki bu araçların performansları da mukayese kabul etmez. BMW 7 serisi bir arabanın tek bir lastiğinin 600 Euro’nun üzerinde olduğunu dikkate alırsanız spor motosikletlerinizin lastikleri size artık o kadar pahalı gelmeyecektir.

BIKE dergisinin Aralık 2003 sayısı Bob Gray